Sağlık, İktidar ve Beden: Göğüs Hastalıkları Meme ile İlgilenir mi?
Bir siyaset bilimci olarak, insan bedenine dair en sıradan tıbbi soruların bile iktidar, kurumlar ve ideolojiyle nasıl iç içe geçtiğini görmek beni her zaman büyülemiştir. Çünkü hiçbir konu, sağlık kadar politik değildir. Hangi uzmanın hangi organa baktığı, yalnızca tıp biliminin değil, aynı zamanda toplumsal düzenin bir yansımasıdır. “Göğüs hastalıkları memeye bakar mı?” sorusu, tıbbi bir meraktan öte, sağlık sisteminin yapısal işleyişini, toplumsal cinsiyet rollerini ve kurumsal sınırları anlamak için bir analiz alanı sunar.
Kurumların Sınırları: Modern Tıbbın Bürokratik Mantığı
Modern tıp, kurumsallaşmış bilgi ve uzmanlaşmanın en net örneklerinden biridir. Göğüs hastalıkları uzmanı, solunum sistemiyle ilgilenir; meme ise genel cerrahi ya da kadın hastalıkları alanına girer. Ancak bu teknik ayrım, yalnızca biyolojik değil, aynı zamanda iktidarın bilgi üzerindeki egemenliğini gösterir.
Foucault’nun “biyopolitika” kavramını hatırlayalım: Devlet, sağlık kurumları aracılığıyla bedenleri yönetir, denetler ve kategorilere ayırır. Göğüs ile meme arasındaki bu kurumsal sınır, aslında bilgi ve yetki alanlarının nasıl paylaşıldığının politik bir yansımasıdır.
Sağlık Kurumları: Bilginin ve İktidarın Kesişim Noktası
Bir hasta için “hangi doktor bakar” sorusu basit bir yönlendirme gibi görünür; fakat arka planda kurumsal otoritenin karmaşık bir haritası vardır. Göğüs hastalıkları uzmanı, akciğer, bronş ve solunum yollarıyla ilgilenir. Meme ise anatomik olarak göğüs bölgesinde yer almasına rağmen, solunum sisteminin parçası değildir. Dolayısıyla, bu uzmanlık alanı meme ile ilgilenmez.
Ama şu soruyu sormak gerekmez mi? Bir organın hangi uzmana “ait” olduğuna kim karar verir?
Bu kararlar, yalnızca bilimsel gerekliliklerle mi şekillenir, yoksa tıbbın bürokratikleşmiş yapısı içinde iktidar ve statü ilişkileri de mi rol oynar?
Cinsiyet ve Bedenin Politik Ekonomisi
Kadın bedeni, tarih boyunca siyasetle en çok kesişen alanlardan biri olmuştur. Meme, biyolojik bir yapı olmanın ötesinde, kadınlık ideolojisinin sembollerinden biridir. Bu nedenle, “göğüs hastalıkları memeye bakar mı?” sorusu, yalnızca tıbbi değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet ilişkilerini de açığa çıkarır.
Erkeklerin stratejik ve güç odaklı dünyasında beden, kontrol edilmesi gereken bir alan olarak görülür. Kadınların demokratik ve katılımcı yaklaşımında ise beden, paylaşılması, anlaşılması ve korunması gereken bir ortak yaşam alanıdır. Bu iki bakış, sağlık sisteminde de karşı karşıya gelir: Erkek egemen tıp kurumları hastayı nesneleştirirken, kadın merkezli sağlık hareketleri bireyin söz hakkını ve deneyimini merkeze alır.
Vatandaşlık, Hak ve Sağlık İlişkisi
Bir toplumda sağlık hizmetlerine erişim, doğrudan vatandaşlık haklarıyla ilgilidir. Eğer bir kadın, memesiyle ilgili bir sorunu hangi doktora anlatacağını bile bilmiyorsa, bu yalnızca bilgilendirme eksikliği değil, aynı zamanda bir politik yetersizliktir.
Devlet, vatandaşının bedenini korumakla yükümlüdür. Ancak bu yükümlülük, yalnızca hastane inşa etmekle değil, bilgiye erişimi demokratikleştirmekle mümkündür. Çünkü bilgi, gücün en rafine biçimidir.
Sağlıkta İdeoloji: Bedenin Sahipliği Kime Aittir?
İdeolojiler, beden üzerinde görünmez zincirler kurar. Göğüs hastalıkları uzmanının bakmadığı bir meme, aslında sistemin “ilgilenmediği” bir bedensel alana dönüşür. Bu durum, kadın bedeninin görünürlüğüyle ilgili derin bir toplumsal mesaj taşır: Toplum, kadının sağlığıyla ancak onu tanımladığı ölçüde ilgilenir.
Bu yüzden, tıp kurumlarının sınırlarını tartışmak, yalnızca sağlık meselesi değil, bir özgürleşme mücadelesidir.
Sonuç: Bedenin Politik Okuryazarlığı
Sonuç olarak, göğüs hastalıkları uzmanları meme dokusuna bakmaz; bu, genel cerrahi veya kadın hastalıkları uzmanlarının alanına girer. Ancak bu cevabın ötesinde, daha derin bir sorgu vardır:
Toplum olarak bedenimizi tanımak, hangi kurumun nerede durduğunu anlamak ve sağlık sistemine eleştirel bir gözle bakmak, modern vatandaşlığın gereğidir.
Okuyucuya sorulması gereken en temel soru belki de şudur: “Kendi bedenin üzerindeki bilgi ve kontrol hakkını gerçekten kim kullanıyor — sen mi, yoksa sistem mi?”
İşte bu sorunun yanıtı, yalnızca sağlıkta değil, tüm siyasal alanlarda özgürlüğün kapısını aralayacaktır.